1. Đặc điểm và thành phần của đất sét

– Đất sét được hình thành do quá trình phong hóa hóa học của đá chứa silicat dưới tác dụng của axit cacbonic hoặc do hoạt động thủy nhiệt. Đất sét bao gồm các khoáng chất phyllosilicate alumin ngậm nước (xem khoáng vật sét), thường có đường kính hạt nhỏ hơn 2 µm (micromet).

– Đất sét có kết cấu chặt nên giữ được nhiều dưỡng chất. Nhiệt độ trong đất sét thay đổi chậm so với nhiệt độ không khí. Đất sét chứa nhiều chất keo nên chất dinh dưỡng được hấp thu tốt, giữ nước và giữ phân tốt. Do ít bị rửa trôi nên đất sét thường giàu chất dinh dưỡng hơn đất cát.

– Đất sét có màu xám, xanh hoặc nâu tùy theo thành phần khoáng vật và chất hữu cơ trong đất. Đất sét có tính axit hoặc trung tính, độ pH thay đổi từ 5,5 đến 7,5. Độ ẩm trong đất sét cao, từ 30% đến 50%.

– Đất sét là một hệ thống phức tạp gồm nhiều thành phần khác nhau, trong đó các hạt đất đá nhỏ và phù sa được coi là thành phần chính. Tuy nhiên, đất sét được phân biệt với các hạt đá nhỏ khác bởi kích thước, hình dạng và tính chất hấp thụ nước của chúng. Đất sét có khả năng giữ nước tốt và có chỉ số dẻo cao nên là loại đất phổ biến trong nông nghiệp. Các nhà khoa học phân loại đất sét thành nhiều nhóm khác nhau dựa trên cấu trúc hóa học của chúng, bao gồm kaolinite, montmorillonite-smectite, illite và chlorite.

2. Ưu nhược điểm của đất sét trong nông nghiệp

– Ưu điểm: Đất sét có lợi cho cây trồng vì dự trữ được nhiều chất dinh dưỡng. Ngoài ra, do kết cấu chặt chẽ, khả năng giữ ẩm cao nên đất sét ít bị mất mùn, hạn chế xói mòn do mưa gió. Đối với các loại cây ưa nước như lúa nước, lúa nếp, bông súng, bông súng, rau muống thì bùn là giá thể trồng lý tưởng.

– Nhược điểm: đất sét gây khó khăn cho cây trồng do không thoát nước và thông khí tốt. Khi ngập trong nước, đất sét làm giảm lượng oxy trong đất, gây ngộ độc cho rễ cây và làm chậm quá trình hấp thụ chất dinh dưỡng. Khi hạn hán hoặc thiếu nước, đất sét lại nứt ra làm đứt rễ cây và làm chết cây. Đối với những loại cây không ưa nước hoặc cần độ thoáng khí cao như rau màu, hoa kiểng, cây ăn trái thì đất sét là loại giá thể không phù hợp.

Bài viết gợi ý: Đất canh tác là gì? Mẹo hay và kinh nghiệm để có một vụ mùa bội thu

3. Cách cải tạo đất sét để trồng cây hiệu quả

Để cải tạo đất sét trồng cây hiệu quả, bà con cần thực hiện các bước sau:

– Bước 1: Phân tích thành phần và tính chất của đất sét để xác định loại đất sét và mức độ cần cải thiện. Có thể sử dụng các phương pháp kiểm tra đơn giản như cọ xát mẫu đất giữa các ngón tay, tạo viên và uốn cong, hoặc các thiết bị chuyên dụng như máy phân tích hạt.

– Bước 2: Cải thiện khả năng thoát nước cho đất sét để tránh ngập úng và hạn chế xói mòn. Có thể sử dụng các biện pháp như xây dựng hệ thống thoát nước kỹ thuật (như kênh mương, rãnh thoát nước), hoặc áp dụng các biện pháp tự nhiên (như trồng cây che bóng, cây hút nước, tạo gò cao thấp).

– Bước 3: Cải thiện cấu trúc đất sét để tăng khả năng thoáng khí và hấp thụ chất dinh dưỡng cho cây trồng. Có thể sử dụng các biện pháp như cày xới đất sét khi đất khô hoặc ẩm vừa phải, không xới khi đất rất ướt hoặc rất khô; bón phân hữu cơ (như phân hữu cơ, phân hữu cơ, rơm rạ) để tăng lượng mùn trong đất và giảm độ nén chặt của đất sét; bón phân vô cơ (như vôi, tro than) để điều chỉnh độ pH và trương nở các hạt khoáng trong đất sét; Trồng các loại cây có rễ khỏe (chẳng hạn như cỏ hoặc cây lương thực) để tạo các lỗ hổng trong đất sét và làm giàu chất hữu cơ cho đất.

4. Cây phù hợp với đất sét

Cây trồng thích hợp với đất sét là những cây trồng có khả năng chống úng hoặc thiếu oxy trong đất, có bộ rễ khỏe và phát triển mạnh để xuyên qua đất chặt, có yêu cầu dinh dưỡng cao, hoặc có thể sử dụng được các chất dinh dưỡng từ đất sét. Một số ví dụ về thực vật phù hợp với đất sét là:

Cây ưa nước như: lúa nước, cơm nếp, ngó sen, ngó sen, rau muống. Đây là những loại cây sống tốt trong môi trường nước đọng trong thời gian dài. Chúng có bộ rễ khỏe và có khả năng hấp thụ oxy từ không khí hoặc từ các vết nứt trên đất. Chúng cũng có nhu cầu dinh dưỡng cao và có thể chiết xuất chất dinh dưỡng từ bùn.

– Cây lương thực như: ngô, khoai, khoai, sắn, mì. Đây là những loại cây có bộ rễ to và khỏe, xuyên qua lớp đất hẹp và tạo ra các vết nứt trên đất. Chúng cũng có nhu cầu dinh dưỡng cao và có thể chiết xuất chất dinh dưỡng từ bùn. Tuy nhiên, chúng phải được tưới nước thường xuyên và không chịu được ngập úng lâu ngày.

– Các loại cây ăn quả như: cam, quýt, bưởi, chanh, xoài, ổi, mận. Đây là những loại cây có bộ rễ to và khỏe, xuyên qua lớp đất hẹp và tạo ra các vết nứt trên đất. Chúng cũng có nhu cầu dinh dưỡng cao và có thể chiết xuất chất dinh dưỡng từ bùn. Tuy nhiên, chúng phải được tưới nước thường xuyên và không chịu được ngập úng lâu ngày. Ngoài ra, chúng cần có đủ ánh sáng mặt trời và không quá cầu kỳ.

– Các loại cây trang trí như: hoa hồng, lan, huệ, cẩm chướng, sen đá. Đây là những loại cây có bộ rễ to và khỏe, xuyên qua lớp đất hẹp và tạo ra các vết nứt trên đất. Chúng cũng có nhu cầu dinh dưỡng cao và có thể chiết xuất chất dinh dưỡng từ bùn. Tuy nhiên, chúng phải được tưới nước thường xuyên và không chịu được ngập úng lâu ngày. Ngoài ra, chúng cần có đủ ánh sáng mặt trời và không quá cầu kỳ. Đối với các loại cây cảnh, bà con nên trồng trong chậu hoặc bồn để dễ điều chỉnh độ ẩm và chất dinh dưỡng cho cây.

Bài viết gợi ý: Các loại đất phổ biến nhất ở Việt Nam

5. Khuyến cáo cho bà con khi trồng cây trên đất sét

– Đất sét là loại đất có hạt khoáng nhỏ và dính, khả năng giữ nước và chất dinh dưỡng cao nhưng cũng gây khó khăn cho cây trồng do không thoát nước và thông khí tốt. Đất sét là loại đất phổ biến ở Việt Nam, nhất là ở đồng bằng sông Hồng và sông Cửu Long.

– Để trồng cây trên đất sét hiệu quả, người nông dân phải phân tích thành phần, tính chất của đất sét để xác định loại đất sét và mức độ cải tạo; cải thiện hệ thống thoát nước cho đất sét để tránh ngập úng và giảm thiểu xói mòn; cải thiện cấu trúc đất sét để tăng độ thoáng khí và khả năng hấp thụ dinh dưỡng của cây trồng; Chọn các loại cây phù hợp với đất sét, bao gồm các loại cây ưa nước, thực phẩm, cây ăn quả hoặc cây cảnh.

– Bằng việc thực hiện các biện pháp canh tác và cải tạo hợp lý, người nông dân có thể khai thác tiềm năng của đất sét để canh tác các loại cây trồng mang lại lợi nhuận cao. Đây là một trong những cách giúp người dân nâng cao thu nhập, phát triển kinh tế nông nghiệp bền vững.

CITY FARMING – Chuỗi cửa hàng cung cấp đất trồng, vật tư nông nghiệp, phân bón như: Phân gà Nhật, phân bò, phân trùn quế…, dụng cụ làm vườn, trồng rau, hoa kiểng tại TP.